Te Tïmatanga

Māori | English

I whakatūria Te Wāhanga i te ngahuru tau 1970

I whakatūria te NZCER i te tau 1934, nō te ngahuru tau 1970 rā anō, ka whakatūria tētahi rōpū rangahau Māori motuhake.

Ko tōna ingoa tuatahi, ko Te Wāhanga Māori, ko NZCER’s Māori Unit rānei. Ka taka te wā, ka tapaina ki te ingoa o Te Wāhanga Kaupapa Māori. Nō te tau 2011, koia ko Te Wāhanga.

Ko Dr Richard Benton te kaiwhakahaere tuatahi o te rōpū rangahau nei. Mai i te tau 1973, nāna tētahi rangapū iti i whakahaere, ā, ka mahi ngātahi rātou ki ngā kairangahau, ki ngā tauira rangahau anō hoki.

Nā Te Wāhanga tētahi tatauranga ā-reo o ngā kāinga Māori i whakahaere i te ngahuru tau 1970

I te tau 1973, nā Dr Benton ‘tētahi rangahau whānui mō te whakamahinga o te reo’, koia e mōhiotia whānuitia ana ko te tatauranga ā-reo. I te roanga o ngā tau e rima, ka tae atu te rōpū rangahau ki ngā kāinga Māori e 6,450 puta noa i Te Ika-a-Māui.

E rima ngā whāinga a te tatauranga:

kia kitea te kaha o te kōrerotanga o te reo Māori i waenganui i te hunga e tautohu ana he Māori rātou.
kia tautohua ngā rohe, ko te reo Māori tonu te reo matua
kia kohi māramatanga mō ngā tūāhuatanga e whakamahia ai te reo Pākehā me te reo Māori e ngā tāngata reo rua
kia tautohua ngā momo tāngata me ngā āhuatanga ka tautoko, ka hākerekere rānei i te reo Māori i te kāinga
kia tatauria tokohia ngā tāngata o tēnā, o tēnā tau pakeke ka kōrero, ka mārama, ka pānui me te tuhi i te reo Māori ki tēnā, ki tēnā papakāinga, ki tēnā iwi, ā, tokohia o rātou, ko te reo Māori tō rātou reo tuatahi.

I tāngia ngā whāinga a te tatauranga ā-reo ki ngā pūrongo 143, ka tukuna ki te hunga i whai wāhi mai ki te rangahau mai i tēnā, i tēnā rohe. Kua whakamamatitia ngā pūrongo, tirohia, tuku iho rānei hei tirohanga māu.

Te Wāhanga whakangungu i ngā kairangahau Māori

Ka kimihia e Te Wāhanga ngā kairangahau rangatahi Māori hei kaimahi mō te tatauranga o te ngahuru tau 1970. I whakatūria tētahi kaupapa rangahau mā ngā tauira, otirā, 17 ngā tūranga tauira i tohua i ngā tau 1978–1986. Ka taka te wā, ka huri te kaupapa hei kaupapa whakapakari mā ngā ākonga tohu pae rua, arā, ka whāngaia rātou ki ngā wheako me ngā pūkenga kāore i ākona e te Whare Wānanga.

Te Wāhanga whakarewa i te kupenga o ngā kura reo rua

Ka whakakotahihia ngā kura reo rua me ngā kura e hiahia ana ki te whakatū i te akoranga reo rua e Te Wāhanga. Ka whakaritea ētahi rautaki whakaako e hāngai ana ki ngā tikanga whakaako reo Māori, ko ngā toemi te ingoa (arā, ko ngā kupenga iti).

I te tau 1982, ka whakatūria a John Moorfield, arā, te pūkenga matua i te reo Māori ki Te Whare Wānanga o Waikato, hei kaitohutohu i te whakawhanaketanga o te marautanga mō ngā kura reo rua kei ngā hapori kōrero Pākehā. Nāna tētahi tauira marautanga reo Māori mō te akoranga reo rua i tuhi.

Te Wāhanga tūhonohono ki ngā kaupapa puta noa i te ao